Embedded Files
"หมอ" หรือ "มั่วนิ่ม?" บางครั้งก็แยกไม่ออก
"หมอ" หรือ "มั่วนิ่ม?" บางครั้งก็แยกไม่ออก
ในยุคศตวรรษที่ ๑๙ ของสหรัฐอเมริกา การเป็น "หมอ" ไม่ได้ต้องใช้ใบอนุญาตหรือวุฒิการศึกษาใด ๆ แค่พกกระเป๋ายา พูดจาน่าเชื่อถือ หรือมีขวดยาวิเศษไว้เขย่าโชว์สักขวดก็เรียกตัวเองว่า "หมอ" ได้แล้ว...
หมอบางคนเรียนไม่ถึงปีก็ออกมาเปิดคลินิก บางคนไม่เคยแม้แต่แตะตัวคนไข้จริง ๆ ด้วยซ้ำ และก็มีไม่น้อยที่เลือกใช้ “ทางลัด” ด้วยการไปฝึกอยู่กับหมอรุ่นเก่า ช่วยเช็ดแผล ยื่นเข็ม จดบันทึก ฝึกมือข้างเตียงคนเจ็บ ครูพักลักจำอยู่สักพัก ก่อนจะประกาศตัวว่าเป็นหมอ
ในยุคศตวรรษที่ ๑๙ ของสหรัฐอเมริกา การเป็น "หมอ" ไม่ได้ต้องใช้ใบอนุญาตหรือวุฒิการศึกษาใด ๆ แค่พกกระเป๋ายา พูดจาน่าเชื่อถือ หรือมีขวดยาวิเศษไว้เขย่าโชว์สักขวดก็เรียกตัวเองว่า "หมอ" ได้แล้ว...
หมอบางคนเรียนไม่ถึงปีก็ออกมาเปิดคลินิก บางคนไม่เคยแม้แต่แตะตัวคนไข้จริง ๆ ด้วยซ้ำ และก็มีไม่น้อยที่เลือกใช้ “ทางลัด” ด้วยการไปฝึกอยู่กับหมอรุ่นเก่า ช่วยเช็ดแผล ยื่นเข็ม จดบันทึก ฝึกมือข้างเตียงคนเจ็บ ครูพักลักจำอยู่สักพัก ก่อนจะประกาศตัวว่าเป็นหมอ
แต่ในเมืองชายแดนที่ไร้โรงพยาบาล ไร้หมอประจำ แค่ใครสักคนที่กล้าหยิบเข็ม หยิบมีด และยื่นมือเข้าช่วยในยามคับขัน แค่นั้นก็เพียงพอแล้วที่ชาวบ้านจะยอมเรียกเขาว่า "หมอ"
แต่ในเมืองชายแดนที่ไร้โรงพยาบาล ไร้หมอประจำ แค่ใครสักคนที่กล้าหยิบเข็ม หยิบมีด และยื่นมือเข้าช่วยในยามคับขัน แค่นั้นก็เพียงพอแล้วที่ชาวบ้านจะยอมเรียกเขาว่า "หมอ"
ยิ่งไปกว่านั้น วิทยาศาสตร์การแพทย์ในยุคนั้นก็ยังคงอยู่ในหลุมดำ หมอหลายคนไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเชื้อโรคมันเล็กเกินกว่าที่ตาจะมองเห็น บ้างโทษอากาศเสีย บ้างว่าอารมณ์ไม่ดี หรือบางคนก็โทษ “น้ำดีเสีย” ในตัว การผ่าตัดก็ไม่ต่างกัน มีดเล่มเดียวใช้วนไป ไม่ล้างมือ ไม่ล้างเครื่องมือ ไม่ล้างผ้ากันเปื้อนแถมยังเชื่อว่ายิ่งเลอะยิ่งแสดงถึงประสบการณ์ที่สั่งสมมา เพราะยังไม่มีใครรู้ว่าเชื้อโรคคือศัตรูที่ซ่อนอยู่ในเงา แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะเริ่มเปล่งแสงในช่วงกลางถึงท้ายศตวรรษที่ ๑๙ แต่ทุกวันของหมอชายแดน ก็คงยังต้องต่อกรกับทั้งโรคภัย ความไม่รู้ และความเชื่อเก่า ๆ ไปพร้อมกัน
ยิ่งไปกว่านั้น วิทยาศาสตร์การแพทย์ในยุคนั้นก็ยังคงอยู่ในหลุมดำ หมอหลายคนไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเชื้อโรคมันเล็กเกินกว่าที่ตาจะมองเห็น บ้างโทษอากาศเสีย บ้างว่าอารมณ์ไม่ดี หรือบางคนก็โทษ “น้ำดีเสีย” ในตัว การผ่าตัดก็ไม่ต่างกัน มีดเล่มเดียวใช้วนไป ไม่ล้างมือ ไม่ล้างเครื่องมือ ไม่ล้างผ้ากันเปื้อนแถมยังเชื่อว่ายิ่งเลอะยิ่งแสดงถึงประสบการณ์ที่สั่งสมมา เพราะยังไม่มีใครรู้ว่าเชื้อโรคคือศัตรูที่ซ่อนอยู่ในเงา แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะเริ่มเปล่งแสงในช่วงกลางถึงท้ายศตวรรษที่ ๑๙ แต่ทุกวันของหมอชายแดน ก็คงยังต้องต่อกรกับทั้งโรคภัย ความไม่รู้ และความเชื่อเก่า ๆ ไปพร้อมกัน
ชื่อของเขาคือปาสเตอร์... และเขาบอกว่าเชื้อโรคมีจริง
ชื่อของเขาคือปาสเตอร์... และเขาบอกว่าเชื้อโรคมีจริง
ในช่วงกลางถึงปลายศตวรรษที่ ๑๙ Louis Pasteur (1822 - 1895) นักเคมีและจุลชีววิทยาชาวฝรั่งเศส ได้พิสูจน์ว่า จุลินทรีย์ (microorganisms) เป็นต้นเหตุของทั้ง กระบวนการหมัก และ โรคภัย ซึ่งถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของวงการแพทย์โลก
เขาทำการทดลองที่แสดงให้เห็นว่า เชื้อโรคไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่แพร่กระจายโดยจุลินทรีย์ที่ล่องลอยในอากาศ ไม่ใช่ “Spontaneous Generation” หรือการมีชีวิตเติบโตเองแบบปาฏิหาริย์
ปาสเตอร์นำแนวคิดนี้มาใช้จริง ๆ โดยพัฒนานวัตกรรมหลายอย่าง เช่น การพาสเจอไรซ์ (Pasteurization) เพื่อฆ่าเชื้อในนมและไวน์ วัคซีน สำหรับโรคไก่ (fowl cholera), โรคแอนแทรกซ์ (anthrax) และโรคพิษสุนัขบ้า (rabies) ที่อ่อนฤทธิ์ ทั้งหมดนี้เขาใช้เชื้อโรคที่อ่อนแรง (attenuated microbes) เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันได้อย่างปลอดภัย
ในช่วงกลางถึงปลายศตวรรษที่ ๑๙ Louis Pasteur (1822 - 1895) นักเคมีและจุลชีววิทยาชาวฝรั่งเศส ได้พิสูจน์ว่า จุลินทรีย์ (microorganisms) เป็นต้นเหตุของทั้ง กระบวนการหมัก และ โรคภัย ซึ่งถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของวงการแพทย์โลก
เขาทำการทดลองที่แสดงให้เห็นว่า เชื้อโรคไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่แพร่กระจายโดยจุลินทรีย์ที่ล่องลอยในอากาศ ไม่ใช่ “Spontaneous Generation” หรือการมีชีวิตเติบโตเองแบบปาฏิหาริย์
ปาสเตอร์นำแนวคิดนี้มาใช้จริง ๆ โดยพัฒนานวัตกรรมหลายอย่าง เช่น การพาสเจอไรซ์ (Pasteurization) เพื่อฆ่าเชื้อในนมและไวน์ วัคซีน สำหรับโรคไก่ (fowl cholera), โรคแอนแทรกซ์ (anthrax) และโรคพิษสุนัขบ้า (rabies) ที่อ่อนฤทธิ์ ทั้งหมดนี้เขาใช้เชื้อโรคที่อ่อนแรง (attenuated microbes) เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันได้อย่างปลอดภัย
การค้นพบของ หลุยส์ ปาสเตอร์ ช่วยเปลี่ยนความเชื่อเดิมที่ว่าโรคเกิดจาก “อากาศเสีย” หรือ “ความไม่สมดุลภายในร่างกาย” ไปอย่างสิ้นเชิง เขาพิสูจน์ว่าจุลชีพขนาดเล็กที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่าคือสาเหตุของการติดเชื้อและโรคระบาด แนวคิดนี้วางรากฐานให้วงการแพทย์ก้าวเข้าสู่ยุคใหม่ ที่ผสานหลักจุลชีววิทยาและระบาดวิทยาเข้ากับการรักษาอย่างเป็นระบบ
ทฤษฎีของปาสเตอร์เริ่มแพร่หลายในยุโรปช่วงปี 1860–1865 ก่อนจะเดินทางข้ามมหาสมุทรมาถึงสหรัฐฯ ผ่านทางแพทย์และนักวิทยาศาสตร์ที่เคยศึกษาจากยุโรป หรืออ่านผลงานของเขาโดยตรง เมืองใหญ่ในอเมริกาอย่าง Boston, Philadelphia, New York และ Baltimore เป็นกลุ่มแรกที่รับแนวคิดนี้ โดยเฉพาะที่มหาวิทยาลัย Johns Hopkins ซึ่งเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์สมัยใหม่ในยุคนั้น แพทย์ในเมืองใหญ่เริ่มเปลี่ยนแนวทางการรักษาและการผ่าตัด โดยเน้นความสะอาด การฆ่าเชื้อ และการล้างมือ ตามแนวทางของปาสเตอร์ และ โจเซฟ ลิสเตอร์ ผู้ที่นำความรู้ดังกล่าวไปประยุกต์ใช้กับการดูแลบาดแผลด้วย กรดคาร์โบลิก เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
แต่สำหรับพื้นที่ชายแดนตะวันตกที่ห่างไกลศูนย์กลางความรู้ การเข้าถึงแนวคิดใหม่เช่นนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย หมอท้องถิ่นจำนวนมากยังยึดติดกับความเชื่อเก่า เช่น โรคเกิดจากกลิ่นเหม็น อารมณ์เศร้า หรือ “น้ำดีเสีย” บางคนไม่เคยได้ยินคำว่า “เชื้อโรค” ด้วยซ้ำ ขณะที่อีกหลายคนอาจเคยได้ยิน…แต่ไม่เชื่อ หมอที่เคยฝึกในเมืองใหญ่หรือผ่านการศึกษาในสถาบันสมัยใหม่อาจเริ่มนำแนวคิดนี้มาใช้จริง แต่หมอชายแดนที่เรียนรู้จากหมอรุ่นก่อน หรืออาศัยเพียงประสบการณ์ในภาคสนามยังคงเดินอยู่บนเส้นทางเดิม ใช้มีดเล่มเดียววนซ้ำโดยไม่ทำความสะอาดเพราะ “มันก็ทำกันมาแบบนี้เสมอมา”
การค้นพบของ หลุยส์ ปาสเตอร์ ช่วยเปลี่ยนความเชื่อเดิมที่ว่าโรคเกิดจาก “อากาศเสีย” หรือ “ความไม่สมดุลภายในร่างกาย” ไปอย่างสิ้นเชิง เขาพิสูจน์ว่าจุลชีพขนาดเล็กที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่าคือสาเหตุของการติดเชื้อและโรคระบาด แนวคิดนี้วางรากฐานให้วงการแพทย์ก้าวเข้าสู่ยุคใหม่ ที่ผสานหลักจุลชีววิทยาและระบาดวิทยาเข้ากับการรักษาอย่างเป็นระบบ
ทฤษฎีของปาสเตอร์เริ่มแพร่หลายในยุโรปช่วงปี 1860–1865 ก่อนจะเดินทางข้ามมหาสมุทรมาถึงสหรัฐฯ ผ่านทางแพทย์และนักวิทยาศาสตร์ที่เคยศึกษาจากยุโรป หรืออ่านผลงานของเขาโดยตรง เมืองใหญ่ในอเมริกาอย่าง Boston, Philadelphia, New York และ Baltimore เป็นกลุ่มแรกที่รับแนวคิดนี้ โดยเฉพาะที่มหาวิทยาลัย Johns Hopkins ซึ่งเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์สมัยใหม่ในยุคนั้น แพทย์ในเมืองใหญ่เริ่มเปลี่ยนแนวทางการรักษาและการผ่าตัด โดยเน้นความสะอาด การฆ่าเชื้อ และการล้างมือ ตามแนวทางของปาสเตอร์ และ โจเซฟ ลิสเตอร์ ผู้ที่นำความรู้ดังกล่าวไปประยุกต์ใช้กับการดูแลบาดแผลด้วย กรดคาร์โบลิก เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
แต่สำหรับพื้นที่ชายแดนตะวันตกที่ห่างไกลศูนย์กลางความรู้ การเข้าถึงแนวคิดใหม่เช่นนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย หมอท้องถิ่นจำนวนมากยังยึดติดกับความเชื่อเก่า เช่น โรคเกิดจากกลิ่นเหม็น อารมณ์เศร้า หรือ “น้ำดีเสีย” บางคนไม่เคยได้ยินคำว่า “เชื้อโรค” ด้วยซ้ำ ขณะที่อีกหลายคนอาจเคยได้ยิน…แต่ไม่เชื่อ หมอที่เคยฝึกในเมืองใหญ่หรือผ่านการศึกษาในสถาบันสมัยใหม่อาจเริ่มนำแนวคิดนี้มาใช้จริง แต่หมอชายแดนที่เรียนรู้จากหมอรุ่นก่อน หรืออาศัยเพียงประสบการณ์ในภาคสนามยังคงเดินอยู่บนเส้นทางเดิม ใช้มีดเล่มเดียววนซ้ำโดยไม่ทำความสะอาดเพราะ “มันก็ทำกันมาแบบนี้เสมอมา”
ผู้หญิงยุคนั้น... เป็นหมอได้ด้วยหรอ?
ผู้หญิงยุคนั้น... เป็นหมอได้ด้วยหรอ?
ในช่วงศตวรรษที่ ๑๙ ผู้หญิงยังแทบไม่มีที่ยืนในวงการแพทย์ แต่กระนั้นก็มีผู้หญิงกลุ่มหนึ่งที่กล้าก้าวข้ามขีดจำกัดของสังคม เพื่อพิสูจน์ว่าพวกเธอเองก็มีความสามารถไม่แพ้ผู้ชาย ในปี 1848 โรงเรียนแพทย์หญิงแห่งแรกในสหรัฐฯ ถือกำเนิดขึ้นในชื่อ Boston Female Medical College แม้จะก่อตั้งจากความเชื่อว่าแพทย์ชายไม่ควรดูแลผู้หญิงเวลาคลอดบุตร ไม่ใช่จากแนวคิดเฟมินิสต์ แต่ก็ถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญ ในปีถัดมา Elizabeth Blackwell, MD กลายเป็นผู้หญิงคนแรกที่สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนแพทย์ในสหรัฐฯ ทั้งที่ก่อนหน้านี้เธอถูกปฏิเสธการเข้าเรียนจากวิทยาลับแพทย์มากกว่าสิบแห่ง แถมการตอบรับการเข้าเรียนของเธอยังเกิดจาก "ความเข้าใจผิด" ของนักเรียนชายที่คิดว่าคำขอเป็นเรื่องล้อเล่น
ไม่กี่สิบปีให้หลัง ในปี 1864 Rebecca Lee Crumpler, MD กลายเป็นผู้หญิงผิวดำคนแรกที่ได้รับปริญญาทางการแพทย์ เธอใช้ชีวิตหลังเรียนจบเพื่อดูแลอดีตทาสและผู้ยากไร้ แม้จะเผชิญทั้งการเหยียดผิวและเหยียดเพศอย่างหนัก นอกจากนี้ยังมี Mary Edwards Walker ศัลยแพทย์หญิงคนแรกของกองทัพสหรัฐฯ และ Susan La Flesche Picotte ผู้หญิงเชื้อสายชนพื้นเมืองอเมริกันคนแรกที่เป็นแพทย์ พวกเธอทุกคนคือเสียงสะท้อนของความกล้าหาญในยุคที่ชื่อ “หมอ” ไม่ได้เปิดรับผู้หญิงง่าย ๆ และคือแรงบันดาลใจของผู้หญิงในวงการแพทย์รุ่นถัดมา
ในช่วงศตวรรษที่ ๑๙ ผู้หญิงยังแทบไม่มีที่ยืนในวงการแพทย์ แต่กระนั้นก็มีผู้หญิงกลุ่มหนึ่งที่กล้าก้าวข้ามขีดจำกัดของสังคม เพื่อพิสูจน์ว่าพวกเธอเองก็มีความสามารถไม่แพ้ผู้ชาย ในปี 1848 โรงเรียนแพทย์หญิงแห่งแรกในสหรัฐฯ ถือกำเนิดขึ้นในชื่อ Boston Female Medical College แม้จะก่อตั้งจากความเชื่อว่าแพทย์ชายไม่ควรดูแลผู้หญิงเวลาคลอดบุตร ไม่ใช่จากแนวคิดเฟมินิสต์ แต่ก็ถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญ ในปีถัดมา Elizabeth Blackwell, MD กลายเป็นผู้หญิงคนแรกที่สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนแพทย์ในสหรัฐฯ ทั้งที่ก่อนหน้านี้เธอถูกปฏิเสธการเข้าเรียนจากวิทยาลับแพทย์มากกว่าสิบแห่ง แถมการตอบรับการเข้าเรียนของเธอยังเกิดจาก "ความเข้าใจผิด" ของนักเรียนชายที่คิดว่าคำขอเป็นเรื่องล้อเล่น
ไม่กี่สิบปีให้หลัง ในปี 1864 Rebecca Lee Crumpler, MD กลายเป็นผู้หญิงผิวดำคนแรกที่ได้รับปริญญาทางการแพทย์ เธอใช้ชีวิตหลังเรียนจบเพื่อดูแลอดีตทาสและผู้ยากไร้ แม้จะเผชิญทั้งการเหยียดผิวและเหยียดเพศอย่างหนัก นอกจากนี้ยังมี Mary Edwards Walker ศัลยแพทย์หญิงคนแรกของกองทัพสหรัฐฯ และ Susan La Flesche Picotte ผู้หญิงเชื้อสายชนพื้นเมืองอเมริกันคนแรกที่เป็นแพทย์ พวกเธอทุกคนคือเสียงสะท้อนของความกล้าหาญในยุคที่ชื่อ “หมอ” ไม่ได้เปิดรับผู้หญิงง่าย ๆ และคือแรงบันดาลใจของผู้หญิงในวงการแพทย์รุ่นถัดมา
ยุคแห่งการทดลอง… และความหวัง
ยุคแห่งการทดลอง… และความหวัง
1816
1816
René Theophile Laennec ประดิษฐ์หูฟังแพทย์ โดยใช้กระดาษม้วนฟังเสียงหัวใจ
René Theophile Laennec ประดิษฐ์หูฟังแพทย์ โดยใช้กระดาษม้วนฟังเสียงหัวใจ
1846
1846
Dr. Morton โชว์การใช้ยาสลบสำเร็จเป็นครั้งแรกในเมืองบอสตัน
Dr. Morton โชว์การใช้ยาสลบสำเร็จเป็นครั้งแรกในเมืองบอสตัน
1847
1847
Dr. Semmelweis พบว่าการล้างมือช่วยลดอัตรการเสียชีวิตของหญิงหลังคลอด
Dr. Semmelweis พบว่าการล้างมือช่วยลดอัตรการเสียชีวิตของหญิงหลังคลอด
1848
1848
Louis Pasteur
Louis Pasteur
เริ่มพัฒนาทฤษฎีเชื้อโรค
เริ่มพัฒนาทฤษฎีเชื้อโรค
1849
1849
Elizabeth Blackwell กลายเป็นหญิงอเมริกันคนแรกที่จบจากโรงเรียนแพทย์
Elizabeth Blackwell กลายเป็นหญิงอเมริกันคนแรกที่จบจากโรงเรียนแพทย์
1867
1867
Joseph Lister แนะนำการใช้กรดคาร์โบลิกล้างแผล ลดการติดเชื้อหลังผ่าตัด
Joseph Lister แนะนำการใช้กรดคาร์โบลิกล้างแผล ลดการติดเชื้อหลังผ่าตัด
1876
1876
Johns Hopkins เปิด รร. แพทย์ที่เน้นการมีอาจารย์ประจำ และการปฏิบัติจริงในโรงพยาบาล
Johns Hopkins เปิด รร. แพทย์ที่เน้นการมีอาจารย์ประจำ และการปฏิบัติจริงในโรงพยาบาล
1890
1890
สหรัฐกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำ เรียนแพทย์อย่างน้อย 3 ปี
สหรัฐกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำ เรียนแพทย์อย่างน้อย 3 ปี
In a land where death hangs by a thread, a doctor is a gambler with fate—
every treatment a wager, every life the ultimate prize.
ในแดนที่ความตายอยู่เพียงเส้นด้าย หมอคือผู้ท้าทายโชคชะตา—
ทุกการรักษาคือการเดิมพัน และทุกชีวิตคือรางวัลที่มีค่าที่สุด
Page updated
Google Sites
Report abuse